Dawne opowieści o Wyspach Brytyjskich, umiejscawiały je gdzieś na krańcach znanego świata, a co więcej, nadawały ówczesnym jej mieszkańcom jak i istotom, które rzekomo dawniej ją zamieszkiwały nieco demoniczny charakter. Jeśli jest coś takiego jak samookreślenie się przez mity, to zastanawiające jest jak wiele z dawnych legend z Wysp dotyczy przerażającej liczby olbrzymów, pogańskich bogów i zwierząt oraz ludzkich zdobywców, którzy wycinali się w cyklicznych walkach o dominację.

W swojej kronice Geoffrey Monmouth wywodzi Brytyjczyków od Brutusa, prawnuka Eneasza który po wygnaniu z Italii, spotyka w Grecji grupę zniewolonych Trojan, a następnie prowadzi ich na obiecaną przez boginię Dianę wyspę w odległych rejonach świata "za zachodem słońca, za krainami Galii", gdzie zakładają altera Troia (drugą Troję). "Jest bowiem takie miejsce, gdzie zamieszkasz na zawsze - we śnie słyszy z ust bogini Brutus -  Tam twoi synowie ponownie wzniosą Troję. Z krwi Twojej zrodzą się królowie, którzy wezmą we władanie wszystkie krainy świata.” Brutus toczy zażarte walki z zamieszkującymi wyspę gigantami w tym z Gogmagogiem.  

Anglikański duchowny William Frederic Farrar mity własne Anglosasów syntetyzuje w następującym zdaniu:  Brytania była kiedyś zamieszkana przez kanibali-dzikusów, którzy zostali wyparci przez Keltów i którzy pojawiają się w różnych wczesnych tradycjach jako duchy lub giganci.

Nieco inną opowieść znajdziemy w starszej kronice z IX w. autorstwa walijskiego mnicha Nenniusza. Wywodzi on rodowód Brutusa od Dżawana, syna Jafeta. Jak może niektórzy kojarzą synem Jafeta był Magog. Relacja ta wg niektórych sugeruje, że złe dzieci Goga i Magoga, które mają być uwolnione tuż przed końcem świata aby siać śmierć i zniszczenie są, przynajmniej częściowo, spokrewnione z Brytyjczykami.

Ta strona mityczna znajduje odzwierciedlenie na mapie Gougha. U wybrzeży Devon pojawia się krótki napis: hic Brutus applicuit cum Troianis ("Tutaj Brutus wylądował z Trojanami"). To odwołanie ustanawia imperialne dziedzictwo i przeznaczenie królów Brytanii. Mniej więcej piętnaście procent terytorium uwzględnionego na mapie leży poza Brytanią i jej przybrzeżnymi wyspami, są to cienkie połacie Hibernii (na dole) oraz Norwegii, Dacji (Danii), Flandrii i Francji (u góry), które stanowią swego rodzaju schematyczną ramę wokół ziemi obiecanej Brutusa i jej mieszkańców. Umieszczenie tych terytoriów na mapie Gougha tłumaczy się roszczeniami Korony do tychże ziem, nawet jeśli w danym momencie te roszczenia nie mogły być  zrealizowane.

Z jednej strony rejon niejako przeklęty, ale też ziemia obiecana, nowa Troja, dająca obietnicę władania nad światem. Tymczasem wg antycznych i wczesnośredniowiecznych poglądów Wyspy Brytyjskie są położone prawie w najbardziej zewnętrznym paśmie orbity ziemskiego okręgu, otoczone pierścieniem oceanu, obwodem nie do przekroczenia ze wszystkich stron, z wyjątkiem strefy na południu, gdzie przez kanał La Manche można dopłynąć na Kontynent. Paweł Orozjusz  informuje nas, że Brytania jest "wyspą na oceanie, rozciągającą się daleko na północ ". Gildas Mędrzec umieszcza Brytanię na krańcach ziemi i odcina ją od kontynentu. Prawdopodobnie źródłem tego stwierdzenia jest poeta Wergiliusz,  którego pół wieku później Izydor z Sewilli cytuje, pisząc, że "Brytyjczycy są całkowicie oddzieleni od całego świata ". Na synodzie w Whitby, jak informuje nas Beda Czcigodny, Wyspy Brytyjskie zostały określone przez kapłana Wilfrida jako "dwie z najodleglejszych wysp oceanu ". Całkowite peryferia.

Na dwunastowiecznej mapie, umieszczonej w angielskim rękopisie Computus, marginalizacja Wysp Brytyjskich osiąga swoje wyżyny. Brytania leży tu właściwie w obrębie podwójnej granicy (patrz lewa strona mapy poniżej), która wyznacza granice świata. Hybernia i na wpół mityczna wyspa Thule (bez względu na to jak ją identyfikujemy – Grenlandia, Szetlandy, Islandia, Norwegia czy jeszcze może coś innego…) znajdują się poza tą granicą, dosłownie poza światem. Są to jedyne regiony, które zostały w ten sposób potraktowane.

Źródło: https://smarthistory.org/mapping-the-world/

Podobnie jest na pochodzącej z  XIII wieku mapie Jana z Wallingford. Podążając za linią poprowadzoną od centralnie położonej Jerozolimy w dół do bieguna północnego (wszystko się zgadza!), znajdujemy upchnięte u samej podstawy mapy Anglię, Hybernię i Szkocję. Znajdują się one, jak opisuje je Beda Czcigodny, „tuż pod biegunem północnym". Na tej mapie Jan z Wallingford rozszerzył klasyczne siedem stref klimatycznych do ośmiu, tworząc nową, najbardziej na północ wysuniętą, mroźną strefę tylko dla Wysp Brytyjskich. Powiem brzydko, skrajne wygnajewo.

 

Źródło: https://www.bl.uk/picturing-places/articles/world-maps-before-1400

Te nieco nudne opisy były mi potrzebne żeby zestawić kilka sprzecznych tendencji. Po pierwsze zwraca uwagę żywa tradycja chrześcijańska kultywowana przez tamtejsze klasztory, które były skarbnicami kultury. Z drugiej strony, niektórzy mnisi wplatają w swoje kroniki mity i ambicje jak najbardziej imperialne których źródła są, jak mniemam, wyraźnie pogańskie. Następnie, nieco kontrastująca z ambicjami imperialnymi, maniera umieszczania Brytanii na marginesie, peryferiach świata. W poprzedniej notce wskazywałem też na wpływy rzymskie, które w Brytanii miały być żywe na długo po zniknięciu Imperium. Chodzi głównie o drogi oraz o materialno-administracyjną spuściznę taką jak  Notitia Dignitatum, która jak spekuluje Daniel Birkholz -„została odzyskana z Wysp Brytyjskich dla świata” . Istotna dla rozwoju imperialnego myślenia była również koncepcja fisc o której wypada mi tu powiedzieć kilka słów.

Hoc tollit fiscus, quod non accipit Christus

Fisc to mówiąc krótko królewska ale niejako ponadosobowa sfera publiczna, znana bardzo dobrze średniowiecznym pisarzom prawnym i politycznym. Termin wywodzi się z prawa rzymskiego. Jak nam oznajmia Kantorowicz,  cesarz Gracjan (lata panowania 375-383) prawdopodobnie kopiując kazania Pseudo-Augustyna, stwierdził, że terminy Christus i fiscus choć przeciwstawione pojęciowo, są homofonicznie powiązane i ukuł epigramat zamykający temat tego, co należy się Bogu i Cezarowi: Hoc tollit fiscus, quod non accipit Christus (mniej więcej: "Co nie jest odbierane przez Chrystusa, jest wymagane przez fiskusa"). Takie użycie połączenia Christus i fiscus pojawia się często w antycznych i średniowiecznych tekstach prawnych.

Jak łatwo się domyślić, jeśli coś pojawia się często to znaczy, że nie ma co do tego terminu spójnej jednoznacznej interpretacji. Z „ciekawostek historycznych”, za czasów Merowingów fisc był źródłem sporych kłopotów. Jak chce wikipedia:

Gdy nowe frankijskie podboje zatrzymały się, ciągły podział "fiskusa" [sfery publicznej] między spadkobierców zredukował królowanie Merowingów do grupy konkurujących ze sobą królestw, utrzymujących się z niewystarczających zasobów.

Później pojęcie „fisc” ewoluowało i było rozmaicie interpretowane: niektórzy prawnicy uważali, że:

fisc jest "oderwany od osoby władcy", a więc że stanowi rodzaj ciała korporacyjnego, które ma (przynajmniej potencjalnie) niezależną egzystencję.  Inni znowu:

fisc jest reprezentowany i zarządzany przez króla, a nawet w pewnych kwestiach jest z nim zbieżny, a nawet jest ucieleśnieniem jego suwerenności.

Fisc obejmował również bardziej konkretne "rzeczy publiczne": "obiekty użyteczności publicznej, takie jak drogi publiczne, wody publiczne czy place publiczne". Jak nas próbuje przekonać Kantorowicz, do połowy XIII wieku rozwinęła się koncepcja "niezależnego i bezosobowego fiskusa", rodzaju abstrakcyjnego organu królewskiego zbieżnego z prawami i samym królestwem. Fisc był wzorowany na idei własności kościelnej. Pojawiła się jednak subtelna różnica - rzeczy fiskalne, jako dotykające wszystkiego, były "rzeczami quasi-świętymi" - były święte na własnych zasadach: społecznych i politycznych, a nie kościelnych.  Kantorowicz udowadnia, że w XIII w. fisc miał kluczowe znaczenie dla  zmiany koncepcji królowania, zwłaszcza w odniesieniu do Świętego Cesarstwa Rzymskiego Fryderyka II oraz królestwa Anglii. Oparta o Zbawiciela, sakralna wcześniejsza koncepcja, ustępuje miejsca skoncentrowanej na prawie, fiskalnej koncepcji późniejszej. Z „vicarius Christi” ("wikariusza Chrystusa") średniowieczny król stał się „vicarius fisci” ("wikariuszem fiskusa").

Demoniczne translatio imperii?

Amalgamat warstwy mitycznej i nowoczesnych koncepcji administracyjnych stworzył potwora. Z pewnością na Wyspach Brytyjskich dokonało się w oparciu o mity Monmoutha i innych jakieś translatio imperii, które z peryferyjnego obszaru uczynić miało centrum świata. Muszę w tym miejscu przywołać tę nieco zapomnianą koncepcję.  Znowu odwołam się do WIKI:  

Translatio imperii (łac. "przeniesienie panowania") to koncepcja historiograficzna wywodząca się ze średniowiecza, w której historia jest postrzegana jako linearna sekwencja przeniesień imperium, które powierza najwyższą władzę jednemu władcy, "cesarzowi" (lub czasami nawet kilku cesarzom, np. Wschodnie Cesarstwo Rzymskie i Zachodnie Święte Cesarstwo Rzymskie). Pojęcie to jest ściśle związane z translatio studii (geograficznym przemieszczaniem się nauki). Uważa się, że oba terminy wywodzą się z drugiego rozdziału Księgi Daniela w Biblii Hebrajskiej

O translatio imperii w królestwie Francji pisał Jacques le Goff w biografii Ludwika Świętego:

Na wzór przekazania władzy cesarskiej na przełomie starożytności i średniowiecza – translatio imperii – z Cesarstwa Wschodniego do Cesarstwa Rzymskiego, a następnie do Cesarstwa Rzymsko-Niemieckiego, tak też nastąpiło przekazanie władzy intelektualnej – translatio studii – z Aten do Rzymu, następnie do Paryża. Rzym to stolica polityczna, Paryż – stolica intelektualna chrześcijaństwa. Takie mity władzy, zakorzenione w rzeczywistości instytucjonalnej odziedziczył młody król Francji.

Co niezwykle, najbardziej znanym źródłem tego opisu jest dzieło Chrétiena de Troyes, który w prologu do Cligès, napisanym około 1170 roku, wyjaśnia tam, że najpierw Grecja była siedzibą wszelkiej wiedzy, potem przyszła ona do Rzymu, a teraz dotarła do Francji, gdzie, z łaski Boga, pozostanie na zawsze. Dla niewtajemniczonych przypominam, że Chrétien  de Troyes jest kojarzony głównie z mitami arturiańskimi, zwłaszcza z legendą o Lancelocie.

Ale czy Chrétien miał rację z tym „na zawsze”? Czy jednak nie było tak, że ktoś bardzo starał się zawłaszczyć dziedzictwo Paryża, miejsca, gdzie władza i wiedza „z łaski Boga, pozostaną na zawsze”?   Czy ktoś pragnął, aby to centrum przesunęło się jeszcze trochę na zachód, za kanał La Manche? Translatio imperii niemal zawsze towarzyszy translatio studii. Wówczas nieco jaśniejszy wydaje się ten passus z biografii św. Ludwika:

Król Anglii usiłował przyciągnąć paryżan do nowego uniwersytetu oksfordzkiego, hrabia Bretanii marzył o założeniu, dzięki nim, uniwersytetu w Nantes. Władze Tuluzy usiłowały skusić paryżan do pomocy w uruchomieniu uniwersytetu, który właśnie przyrzekł ufundować Rajmund VII, przywołując tak powaby tuluzanek, jak i obiecując zezwolić na studiowanie ksiąg Arystotelesa, zakazanych w Paryżu.

Mapa i ciało króla

Mapa Gougha jest przedmiotem który spaja elementy administracyjne i mityczne, miała ona kluczowe znaczenie dla koncepcji wyrażonej w idei fisc i ucieleśnienia królestwa.

Jak pisze Daniel Birkholz słynne określenie Alfreda Korzybskiego Mapa to nie terytorium nie ma zastosowania do map średniowiecznych. To były czasy gdy mapa była terytorium, a co więcej utożsamiano ją z fisc, a nawet ciałem króla. Utożsamienie ciała króla i królestwa również było powszechne, wyjaśnia to w pewien sposób postać Króla Rybaka z mitów arturiańskich. Ciało Fisherkinga jest ułomne, a jego ułomność czyni jego ziemie nieurodzajnymi. Innym przykładem ze świata polityki, gdzie ciało władcy było utożsamiane z królestwem, może być praktyka ćwiartowania pokonanych. I tak egzekucja pobitego walijskiego księcia Daffyda ap Gruffudda w 1283 roku, oznacza kres walijskiej niepodległości. Głowę księcia umieszczono na palu w Tower of London, a poćwiartowane członki rozesłano w cztery strony świata. W tym akcie można rozpoznać pewien rodzaj okrutnej gry symbolicznej.

Statek i potwory

Mapa Gougha prawdopodobnie w jednej z późniejszych edycji (zakłada się połowę XIV w.) doczekała się ilustrowanych elementów, które stanowią dodatkową warstwę interpretacyjną. Na mapie Gougha znajdują się przedstawienia rozbitego statku u wybrzeży Szkocji oraz walki potworów morskich.

Przedstawienia statków na mapach pojawiają się regularnie dopiero od 1375, kiedy to katalońscy (a właściwie żydowscy) mistrzowie kartografii z rodziny Cresques umieścili je w słynnym atlasie. Statki stały się elementem często pojawiającym się na mapach aż do XVIII w. kiedy ich przedstawienia całkowicie z nich znikają.

 

Atlas kataloński 1375, Źródło: https://pl.wikipedia.org/wiki/Atlas_katalo%C5%84ski#/media/Plik:1375_Atlas_Catalan_Abraham_Cresques.jpg

Mapa Gougha jest więc mapą która nieco wyprzedzała swoje czasy. Nie było to jednak pierwsze umieszczenie statku na mapie. Było jeszcze kilka takich precedensów, ja wspomnę tylko jeden - taką mapę ze statkiem stworzył Mateusz Paris. Była to jedna z jego map Ziemi Świętej, przedstawiająca oblężenie Akki.

 

Źródło: https://blogs.bl.uk/digitisedmanuscripts/2020/07/the-maps-of-matthew-paris.html

Skoro już mowa o osobie Mateusza, dorzucę jeszcze przy okazji jedną uwagę. Oto gdy sporządzał on Mapę Świata, pierwszy raz w historii użył nazwy Polonia dla oznaczenia obszaru Polski,  mimo że nazwa i królestwo istniały już bez mała 200 lat.

Muszę również skorygować pewną informację którą opisałem tutaj. Richard Unger w książce Ships on Maps twierdzi, że  pomimo tego że Mateusz miał mieć „dziwny życiorys” wcale nie podróżował zbyt wiele. Ciekawe więc skąd brał informacje? Czy korzystał z jakiejś siatki informacyjnej? Jak ona działała? Mówimy o człowieku, który opisał szereg rewelacji z epoki -  znowu odwołam się do tego co już napisałem. Do tego ogródka dorzucę jeszcze informację, że to Mateusz Paris dwukrotnie zawarł w swoich kronikach plotkę o rzekomej zmowie Fryderyka II z Mongołami przeciwko chrześcijaństwu.  Unger zawarł w swoim tekście tylko subtelną sugestię:

Ponieważ tworzył mapy, które wydają się nie mieć miejsca wśród innych średniowiecznych produktów, sugeruje to, że wiedział coś, czego nie wiedzieli inni.

Wróćmy na mapę Gougha. Co oznacza alegoria statku? Po co używa jej się używa? Na to akurat odpowiedzieć dosyć łatwo. Retoryczna figura okrętu państwowego była aktualna w ogólnym sensie od czasów klasycznych, przywoływana między innymi przez Ajschylosa, Platona, Sofoklesa, Teogenesa, Horacego i Demostenesa. Państwo było utożsamiane z okrętem. Przykładem może być również angielski poemat The Ship of State (ok. 1458 r.) w którym autor lamentuje "Dawniej mieliśmy szlachetny angielski okręt, mocny na sztormy, obrońcę ziemi", który "miał pewny maszt i mocny duży żagiel" - ale "wszystko się zużywa i zmywa".

Statek pojawia się również na noblu – złotej monecie bitej przez angielskiego króla Edwarda III, której emisja rozpoczęła się w 1344 r. Powszechnie uważa się, że to pierwsza europejska moneta na której widnieje okręt. Przedstawienie statku miało ponoć upamiętniać zwycięską bitwę pod Sluys (1340) w wojnie stuletniej, ale w sferze symbolicznej miało podkreślać rosnącą potęgę państwową i morską Anglii.

Nobel Edwarda III, jedna ze późniejszych emisji z lat 1354-1355

Statek na mapie Gougha nie jest jednak okrętem w „pełnej krasie”. Widzimy rozbity okręt w pobliżu Orkadów, obok którego widoczne są łoża lub katafalki – na jednym widnieje postać kobieca z długimi włosami i dryfująca obok pusta platforma. Uważa się, że postacią tą jest Małgorzata Kenneth, zwana Dziewczęciem z Norwegii, która zmarła na statku w drodze do Szkocji, gdzie miała objąć tron i poślubić syna króla Anglii, zgodnie z postanowieniami Traktatu z Birgham. Okoliczności tego zdarzenia pozostają tajemnicze do dzisiaj. Śmierć Małgorzaty, prawowitej następczyni tronu Szkocji, wywołała głęboki kryzys sukcesyjny i doprowadziła ostatecznie do długotrwałej wojny angielsko-szkockiej za panowania Edwarda I (1290-1307).

Statek i potwory na mapie Gougha

Źródło: https://www.travelblog.org/Photos/4269979

Pewne jest to, że w trakcie podróży Małgorzata zmarła, ale żaden z okrętów nie został uszkodzony podczas tej podróży. Przyjmuje się, że alegoria rozbitego okrętu oznacza szkocki „statek państwowy” i zawiedzione ambicje Korony związane z kwestią niepewnej sukcesji królewskiej. Wydarzenia na Orkadach pokrzyżowały plany Edwarda I związane z krucjatą, na którą miał już zebrane fundusze i konieczność skoncentrowania się na walkach w Szkocji.

Na mapie Gougha widnieją również ilustracje dziwacznych potworów morskich, które walczą ze sobą. Spekuluje się, że morskie stwory Gougha mogą być "symbolami jakiegoś zdarzenia w historii". Dominująca interpretacja wcale nie odnosi się jednak do jakiejś bitwy na morzu, tylko do wojen o dominację na Wyspach jakie prowadził Edward I. Ułożenie stworów sugeruje (dwóch na jednego), że pod alegoriami potworów kryją się Anglia, Szkocja oraz Walia. Edward I używał licznych walijskich oddziałów w swoich kampaniach przeciwko Szkocji, w tym około 10 500 łuczników w samej tylko bitwie pod Falkirk w 1298 roku. A Szkoci w żadnym wypadku nie rzucili się do obrony Snowdonii w latach walijskiego podporządkowania. Dopiero później pojawiły się pogłoski o tajnym sojuszu szkocko-walijskim.

Podsumowując – ilustracje na mapie Gougha stanowią odniesienie do istotnych zdarzeń historycznych z punktu widzenia Anglii i dodatkową warstwę znaczeniową dla imperialnej biurokracji. Richard Unger sugeruje w swojej książce o statkach na mapach, że nie jest to jednak interpretacja jaką można stosować szeroko. Często okręty były umieszczane jako po prostu element ozdobny, zwłaszcza, że oprócz map czysto użytkowych osobnym rynkiem były mapy tworzone na zlecenie m.in. bogatych kupców. Ale autor nie ukrywa, że dla ówczesnego wprawnego oka, przedstawienia niektórych statków niosły dodatkowe informacje, np. można było na podstawie zilustrowanego ożaglowania orzec, że dany statek to portugalska jednostka handlowa, służąca do przewozu cukru.

Kto finansuje samodzielne rządy?

Zbierając informacje ze wszystkich notek jakie poczyniłem o mapach, wychodziłby wniosek, że Anglia dosyć wcześnie zainwestowała w swoją imperialną legendę. Pytanie jednak czy ktoś za tym nie stał?

Przyznam, ze byłem mocno zszokowany przeglądając książkę Maurice’a Powicke The Thirteenth Century. Autor pisze tam wprost ze najlepszymi przyjaciółmi angielskich królów co najmniej od Henryka III byli ... włoscy kupcy. Autor używa nawet stwierdzenia, że Anglia była hunting-ground, czyli terenem łowieckim dla Włochów. Kontrolowali handel wełną, cła, kopalnie. Wszystko kosztem Żydów i City, królowie wydawali sporo edyktów sprzyjających włoskim interesom. Edward I finansuje wojny ze Szkocją i Walią kredytami włoskimi. Być może te wojny po płaszczykiem dominacji na Wyspach i motywacji mitologicznych miały jak najbardziej przyziemne cele, czyli pastwiska i owce?

Kiedyś w notce o misji Giano Imperiale zapytałem niefrasobliwie czy był jakiś stary zamek genueński w Southampton, kiedy Giano miał prosić w trakcie swojej nieudanej misji w 1379 o nowy zamek. Ba, w jednym z przypisów Powicke cytuje pracę o znamiennym tytule Genueńczycy w Southampton:1200-1600. Powicke pisze, że flota Genueńska była obecna we Flandrii od 1277 roku i w Anglii od 1278 r. Więcej pytań nie mam.

Niemniej, bankowość Korony była głównie w rękach Florentczyków. Prym wiodły rody Frescobaldi, Peruzzi oraz Bardi. Powicke rzuca tutaj pozornie niefrasobliwą uwagę. Otóż bankierzy włoscy byli zszokowani tym, że obrót pieniężny w Anglii jest realizowany całkowicie w srebrze. Stąd nasunął mi się naturalnie wniosek - nowoczesna bankowość w średniowieczu wymagała obecności monety złotej do realizowania i zabezpieczeń wielkich przedsięwzięć bankowo-kredytowych, może niekoniecznie włoskich. Powicke oczywiście kilka zdań później zdaje się ten mój, być może, zbyt łatwy wniosek obalać. Jakkolwiek by nie było -  mamy niezwykle ciekawy zestaw faktów. Wspomniany przeze mnie nobel z 1344 r. był pierwszą poważną złotą monetą angielską o wadze ok. 9 g kruszcu. Wcześniejsze złote emisje za Henryka III nie cieszyły się popularnością wśród brytyjskich kupców. Włoską dominację na Wyspach potwierdza Fernand Braudel w tomie Gry Wymiany:

Bez wątpienia wielkim osiągnięciem florenckich spółek było zdobycie i podporządkowanie sobie dalekiego królestwa Anglii. Aby podbić wyspę  musiały one zająć miejsce żydowskich pożyczkodawców, hanzeatyckich i holenderskich kupców, wytrwałych przeciwników jakimi byli angielscy handlarze i wreszcie odsunąć innych włoskich konkurentów. Florencja przejęła tam pionierską działalność Riccardich, kupców z Lukki, którzy sfinansowali Edwardowi I jego podbój Walii. Trochę później florencka rodzina Frescobaldi pożycza Edwardowi II pieniędzy na wojnę ze Szkocją. Następnie Edward III będzie mógł  dzięki rodzinom Bardi i Peruzzi prowadzić działania wojenne przeciwko Francji – w konflikcie który stanie się początkiem wojny zwanej stuletnią. (…)

W roku 1345 angielska przygoda kończy się jednak upadkiem Bardich, owych kolosów na glinianych nogach, jak powiadano, ale z całą pewnością kolosów. Tego tragicznego roku Edward III był im winien, podobnie jak Peruzzim ogromne sumy (900 000 florenów Bardim, 600 000 Perzuzzim), nieporównywalnie większe od kapitału obydwu spółek – co dowodzi, iż do swoich gigantycznych pożyczek firmy te włączały pieniądze deponentów.

To doprawdy niesamowite. Emisja złotej monety, symbolu potęgi, w latach 1344-1346, a w 1345 r. skandaliczne bankructwo. Czy było to celowe zagranie Edwarda III, chcącego złamać dominację Florencji? Czy znalazł sobie jakiegoś innego kredytodawcę? Emisje nobli pojawiały się jeszcze kilkakrotnie za jego życia, choć o nieco niższej zawartości kruszcu.

Pozostaje jeszcze pytanie czy imperialne mity zaczerpnięte ze starych kronik to samodzielne dzieło Anglików czy jednak robota propagandowa kogoś innego?

 

 

---

tagi: florencja   nobel  szkocja  mateusz paris  mapa gougha  edward i  małgorzata kenneth  walia  monmouth  powicke 

	ahenobarbus
	9 czerwca 2021 13:37

30     1598    10 zaloguj sie by polubić